Türkiye İnsan Yönetimi Derneği (PERYÖN) Bilgi Yönetimi Platformu ve Towers Watson, şirketlerdeki mobbing uygulamaları ile ilgili bir anket yaptı. “İş Dünyasında Mobbing” anketine göre, çalışanların yalnızca yüzde 15’i “psikolojik şiddet ve baskı” anlamına gelen mobbing hakkında farkındalığa sahip. Mobbing vakalarına yol açan iş yeri koşulları değerlendirildiğinde görülen en önemli neden ise yüzde 45’lik bir oranla yetersiz liderlik.
En genel tanımıyla mobbing çalışanın yöneticiler veya işverenler tarafından yıldırma hedefiyle baskı altına alınması anlamına geliyor ve çalışan psikolojisini önemli ölçüde olumsuz etkiliyor. Mobbing işçi-işveren ilişkilerini düzenleyen yasalar gereğince suç sayılıyor.
Türkiye İnsan Yönetimi Derneği (PERYÖN) Bilgi Yönetimi Platformu ve Towers Watson, mobbinge ilişkin genel algıyı ölçmek amacıyla geçtiğimiz Haziran’da “İş Dünyasında Mobbing” başlıklı anketi gerçekleştirdi. Ankete farklı sektörlerden PERYÖN üyesi 143 farklı şirketin temsilcileri katıldı. Sonuçlar çalışanların mobbing hakkında yeterince bilgi sahibi olmadıklarını ortaya koydu.
Çalışanlar mobbingden haberdar değil
Anket, çalışanların mobbing konusundaki farkındalıklarının düşük olduğunu gösterdi. “Çalışanlarınızın mobbing karşısında farkındalığı olduğunu düşünüyor musunuz?” sorusuna şirketlerin yüzde 60’ı “kısmen”, yüzde 25’i “hayır” ve yalnızca yüzde 15’i “evet” yanıtını verdi. Katılımcı şirketlerin yalnızca yüzde 15’inde çalışanlara mobbing hakkında eğitim veriliyor.
Şirketlerin yüzde 85’inde mobbingi raporlamaya yönelik bir prosedür yok, yaklaşık yüzde 80’inde de mobbing şikayetlerinin ele alındığı bir komite bulunmuyor. Bu sonuçlar, şirketlerin, çalışanlarını mobbing konusunda bilinçlendirmede ve olası sonuçlarına karşı onları korumada yetersiz kaldığını gösteriyor. Bu durum, şirketlerin mobbing konusunda aldığı önlemlerin kısıtlı oluşu, çalışanların maruz kaldıkları baskıyı paylaşamaması ve bu konuda destek talep edememesini de beraberinde getiriyor.
Mobbingle ilgili ilk kaynak medya
Anket katılımcılarının yaklaşık yüzde 60’ı mobbing ile ilgili mevzuatı ve güncel gelişmeleri internet, yazılı ve görsel basın aracılığıyla takip ettiğini belirtiyor. Bu bağlamda, dernekler, meslek odaları, panel ve seminerler gibi alternatif kaynakların anlamlı bir büyüklük oluşturmaması ise mobbing ile mücadele açısından önemli bir gelişme alanına işaret ediyor.
Aslında mobbing yok!
Araştırmaya göre katılımcı şirketlerin yaklaşık yüzde 65’inde yıllık raporlanan mobbing vaka sayısı sıfır (0), yani hiç vaka olmamış. Bu oranı takip eden en yakın sonuçsa yaklaşık yüzde 20 ile 1-5 arası vaka.
Amaç işten yıldırma, yükselmeyi engelleme
Rapor edilen sınırlı sayıdaki mobbing vakasının başlıca şikayet nedenlerinin yüzde 25’i “iş ile ilgili sert tepkilere maruz kalınması”, yüzde 18’i “aşırı yoğunlukta iş talep edilmesi”, yüzde 18’i “çalışanların yeteneklerini gösterme olanaklarının engellenmesi” olarak öne çıkıyor. Sonuçlar mobbingin, önemli oranda işten yıldırma ve yükselmenin engellenmesi hedefiyle yapıldığını gösteriyor. En önemli mobbing uygulama nedeninin yüzde 47’lik bir oranla “statü ve itibar koruma endişesi” olması da bu görüşü destekliyor. “Bireysel iletişim yetersizlikleri” ve “kişisel sorunlar” da diğer önemli nedenler arasında yer alıyor.
Yetersiz liderlik mobbinge yol açıyor
Mobbing vakalarına yol açan iş yeri koşulları değerlendirildiğinde görülen en önemli neden yüzde 45’lik bir oranla yetersiz liderlik. Mobbing vakalarında genellikle yetersiz liderlik profiliyle karşılaşılıyor. Yetersiz liderler, iş yükünü yönetemeyen, delege edemeyen, özel ve iş hayat dengesini ayıramayan, otokratik liderler, ana baba iletişim benliğini baskın kullanan liderler olarak tarif ediliyor. Üst yönetimin mobbing ile mücadelede üstlenmesi gereken rolün, hem çalışanların bilinçlendirilmesi hem şirket içi mekanizmaların güçlendirilmesi, hem de mobbing karşısında çalışanlara verilecek destek olduğu anket sonuçlarında görülüyor.
Yetersiz liderliği takip eden en önemli iş yeri koşulları yetersiz şirket içi iletişim (yüzde 16) ve çözüm mekanizmalarının yetersizliği (yüzde 15) olarak görülüyor. Katılımcıların yaklaşık yüzde 37’si, çalışanlarına yasal mevzuat dışında bir destek sağlanmadığını da ifade ediyor.
“Mobbingi önlemede en önemli görev üst yönetime düşüyor”
PERYÖN Başkanı Yiğit Oğuz Duman mobbing konusunda şirketler tarafından uygulanan düzenlemelerin henüz çalışan memnuniyetini sağlayacak düzeyde olmadığını söylüyor: “Şirket verimliliği ve imajının güçlendirilebilmesi ile çalışan bağlılığının artırılabilmesi için mobbinge yol açan şirket içi koşullar, mobbing uygulayanların bu şekilde hareket etmelerinin nedenleri ve mobbinge uğrayanların bu durumla nasıl başa çıkmaları gerektiğinin dikkatle ele alınması gerekiyor. Aynı şekilde çalışanlara gereken destek, yasal mevzuatın ötesinde eğitim, psikolojik yardım ve şirket içi mekanizmaları içerecek bir çerçeveye oturtulmalı. Bu noktada mobbinge karşı en önemli görev, üst yönetimin liderliğine düşüyor.”
