Savunma Sanayi Müsteşarlığı, Sikorsky Aircraft ve TUSAŞ arasında 21 Şubat 2014 tarihinde imzalanan Genel Maksat Helikopter Projesi kapsamında, T-70 helikopterlerinde TEI’de GE lisansı altında üretilecek T700 motorları kullanılacak. 1700-2000 shp gücündeki T700 turboshaft motoru birçok ülkenin envanterinde bulunan, cephede ve en zorlu koşullar altında kendini ispatlamış bir askeri moto. İlk 8 yıllık projeksiyonda TEI’de lisanslı olarak üretilecek 236 + motor için yaklaşık 150 kişilik teknik ekip görev alacak.
Sikorsky ile anlaşma yapıldı
Sikorsky lisansı ile TAI tarafından üretilecek T-70 helikopterlerinde kullanılacak General Electric’e (GE) ait T700-GE-701D turboshaft motoru Türkiye’de TUSAŞ Motor Sanayi (TEI) tarafından lisans altında üretilecek. Türk Havacılık sektörünün öncü kurumlarından TEI, Türkiye’de ilk defa bu güçte bir askeri turboshaft motorunun üretiminden sorumlu olacak ve T700-TEI-701D model numarasıyla üreteceği bu motorları yurtdışına da satabilecek.
300 adet üretim için lisans alındı
Kara Kuvvetleri Komutanlığı, Hava Kuvvetleri Komutanlığı, Jandarma Genel Komutanlığı, Özel Kuvvetler Komutanlığı, Emniyet Genel Müdürlüğü ve Orman Genel Müdürlüğü’nün 109 adet genel maksat helikopteri ihtiyacını karşılamak üzere Savunma Sanayi Müsteşarlığı ve TUSAŞ arasında sözleşme imzalandı. Sikorsky firmasının ana alt yüklenici olacağı projede, Sikorsky firmasının S-70i modeli helikopteri, lisans altında üretim modeli ile Türkiye’de üretilecek. Üretim lisansı 300 adet helikopterin üretimini kapsıyor. TEI bu proje kapsamında kendi model numarasıyla üreteceği tüm motorların satış sonrası destek sorumluluğunun yanı sıra, hali hazırda Türk Silahlı Kuvvetleri envanterinde mevcut olan GE T700 ailesi tüm motorların Bakım, Onarım ve Revizyon (MRO) faaliyetlerini gerçekleştirebilecek ve ayrıca uluslararası T700 kullanıcılarına da hizmet verebilecek.
Türk mühendislerinin emeği
GE T700 motorunun Türkiye’de üretilerek savunma sanayiine önemli bir yerli katkı sağlanacağını belirten GE Türkiye Yönetim Kurulu Başkanı ve Genel Müdürü Canan Özsoy “GE’ye ait T700 turboshaft motorunun Türkiye’de Türk teknisyen ve mühendisleri tarafından üretilecek olmasından dolayı büyük bir gurur duyuyoruz. Yerelleştirmeye verdiğimiz önemin göstergesi niteliğini taşıyan bu proje, GE’nin ülkemizin rekabet gücünün artırılması için ihracatın desteklenmesi hedeflerinin bir parçasıdır. Ayrıca Gebze’de bulunan Türkiye Teknoloji Merkezi’mizdeki 250’den fazla TEI ve GE mühendisi de üretimi desteklemek ve üst seviye mühendislik hizmeti ihraç etmek üzere önemli çalışmalar gerçekleştirmektedir. GE olarak hem Türkiye’deki mühendislerin gelişimine katkı sağlamaya devam edeceğiz, hem de ülkemizin kalkınmasını destekleyecek yerel işbirliklerinde yer almaya devam edeceğiz” dedi.
Kritik parçaları biz üreteceğiz
TEI Genel Müdürü Doç. Dr. Mahmut F. Akşit, projeye ilişkin olarak şu bilgileri verdi: “Bir ilk olarak, motorun ömrü boyunca ihtiyaç duyulacak kritik parçaların yanı sıra; yanma odası gibi sıcak bölge parçaları TEI tarafından Türkiye’de üretilecek, motorların montajı ve testleri de TEI’de gerçekleştirilecek. Satış sonrası destek kapsamında, Türk nihai kullanıcıların envanterinde bulunan T700 motor ailesinin Depo Seviyesi Bakımını yerli üretim parçaları ile yapma imkânına haiz olacağız. Türkiye dışında tanımlanmış geniş bir coğrafya için de T700 motor kullanıcılarına depo seviyesi bakım hizmeti verebileceğiz. Bu program ile rekabetçi bir fiyatla tüm paydaşlara optimal fayda sağlamayı hedeflemekteyiz.”
GE T700 motorunun özellikleri
1700 – 2000 shp gücündeki T700 turboshaft motoru birçok ülkenin envanterinde bulunan, cephede ve en zorlu koşullar altında kendini ispatlamış bir askeri motordur. Zor koşullar için sağlam, güvenilir ve kolay bakım yapılabilir şekilde tasarlanan T700 modelleri en son teknolojik gelişmeleri içermektedir ve toplam 50 milyon çalışma saati tecrübesine sahiptir. TEI tarafından Türkiye’de üretilecek olan GE T700 motor ailesinin701D modeli Sikorsky firmasının en yeni UH-60M Black Hawk ve S-70i Black Hawk ve Boeing firmasının yine en yeni modeli olan Apache Block III atak helikopterlerini de güçlendirmektedir.
Hedef uçak fabrikası kurmak
TUSAŞ (Türk Havacılık ve Uzay Sanayi A.Ş.), GE, Türk Silahlı Kuvvetlerini Güçlendirme Vakfı ve Türk Hava Kurumu’nun ortak girişimi olan TEI, Türkiye’de modern bir uçak motoru endüstrisinin kurulması, işletilmesi ve idamesi konularına odaklanıyor. 1980’lerin sonunda kurulan TEI’nin operasyonları birçok ticari ve askeri jet motoru geliştirme programı için 700’den fazla çeşitte ileri teknoloji ürünü bileşen, parça, komponent ve modülün üretimi ve bunun yanında motor montajı ve belli motor tipleri için test, bakım onarım ve revizyon hizmetlerini kapsıyor
Teknoloji ihracı yapıyor
TEI, stratejik yatırımlarının yanı sıra, yüksek donanıma sahip ve yenilikçi işgücüyle; yerli ve küresel kullanıcılar yanında orijinal ekipman üreticisi firmalara da hizmet veren dünya standartlarında gerçek bir küresel firma haline geldi. TEI aynı zamanda Türkiye Teknoloji Merkezi’nin (TTC) bir parçası olarak GE Havacılık mühendislik bölümünün 5 küresel merkezinden biri olan İstanbul’daki GE Mühendislik Merkezi’ne de katıldı. GE ve TEI mühendisleri TTC’de küresel bir ekibin parçası olarak, GE Havacılık’ın motor portföyü için tasarım, araştırma, geliştirme ve sürdürülebilirlik çalışmaları yürütüyor.
