2023 yılının Kasım ayında, KENEVİRO Yönetim Kurulu Başkanı Uğur Balkuv‘un davetlisi olarak, Amasya’nın Suluova ilçesinde endüstriyel kenevir hasadına katılmıştım. Bu gezide, endüstriyel kenevir tarlaları ile Samsun Havza Organize Sanayi Bölgesi’nde (OSB) 30 milyon dolar yatırımla kurulan kenevir işleme fabrikasını gezme ve ilk elden bilgi alma fırsatı bulmuştum. Geçtiğimiz günlerde Uğur Balkuv ve ekibiyle şirketin İstanbul Dudullu’daki Uğur Balkuv Triko San. ve Tic. A.Ş. fabrikasında tekrar bir araya gelme ve endüstriyel kenevir ile ilgili gelişmeleri dinleme imkânım oldu. KENEVİRO, hâlihazırda Samsun, Amasya ve Kastamonu’da sözleşmeli tarım metoduyla endüstriyel kenevir ve keten ekimi yapıyor. Bu ürünlerin işlenmesiyle ekonomiye büyük bir girdi sağlıyor. Keneviro, Samsun tesisinde ham ve boyalı elyaf üretimi, boyalı ve ham iplik üretimi, kıtık üretimi, kıtıktan yüzde 100 doğal kedi kumu ve hayvan altlığı üretimi yapıyor.
2016’daki tebliğle yeni bir dönem başladı
Tekstilden kozmetiğe, ilaçtan inşaata, otomotiv sektörüne ve diğer sektörlere 100’ün üzerinde farklı ürün üretmeyi sağlayan endüstriyel kenevir ekimi uzun süre ülkemizde yasaklıydı. 2016 yılında Resmî Gazete’de yayınlanan tebliğle, kenevir yetiştirilecek yerlerde, ekiminin izne bağlanması, gerekli kontrollerin yapılması ve izinsiz ekimlere uygulanacak işlemlere ilişkin esaslar belirlenmişti. 2019 yılında da Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan’ın kenevir üretimini yeniden yaygınlaştırmak ve ülkemizin kenevir üretim hacmini artırmak için bir karar aldıklarını açıklamasının ardından 20 şehir pilot bölge olarak belirlendi ve Kenevire yönelik tarımsal politikalar yeniden şekillendi.
KENEVİRO sözleşmeli tarım yapıyor
Uğur Balkuv’un verdiği bilgiye göre, şirket, çiftçilerle yürütülen sözleşmeli tarımda, Tarım Bakanlığı’nın matbu sözleşmeleri kullanıyor. Bu sözleşmeler, “Kenevir Sertifikalı Narlı Tohum Üretim Sözleşmesi”, “Kenevir Sertifikasız Popülasyon Tohum Üretim Sözleşmesi” ve “Kenevir Sap Üretim Sözleşmesi” başlıkları altında toplanıyor. Çiftçilerle imzalanan sözleşmeler kapsamında üretim süreçleri, KENEVİRO tarafından büyük titizlikle takip ediliyor. Tarla hazırlığı çiftçiler tarafından yapıldıktan sonra, tohum bedelsiz olarak KENEVİRO tarafından sağlanıyor. Endüstriyel kenevir ekimi KENEVİRO tarafından yapılıyor.
Çiftçiye ekimden hasada kadar destek
Hasat KENEVİRO tarafından yapılıyor. Balyalar, tarladan tartılarak, KENEVİRO tarafından alınıyor. Nakliyesi KENEVİRO tarafından yapılarak, KENEVİRO’nun balya stok alanlarına götürülüyor. Sözleşme kapsamında ürün alım garantisi veriliyor. Ekim sürecinde şirketin çiftçilere desteği devam ediyor. En az iki sulama ve iki gübreleme avansı veriliyor. Sulama ve gübreleme avansları çiftçi hakedişinden kesiliyor. Hasat zamanında açıklanan enflasyon oranına göre 12 aylık ortalama dikkate alınarak enflasyon farkı ödeniyor.
Kenevire ilgi ve talep patlaması var
Gelelim üretim sürecine… Bu süreçte de çiftçileri mağdur etmeyecek yöntemler uygulanıyor. Hasat çeşitli nedenlerle gecikir ve saplar tarlada bekletilirse çiftçiye KENEVİRO tarafından ilave bedel ödeniyor. Toplulaştırma hedefleri kapsamında ekim yapılan arazi miktarı arttıkça çiftçiye ödenen ürün kilo başına bedel belirli oranlarda artırılıyor. TARSİM Sigortası çiftçinin hakedişinden kesilmek üzere KENEVİRO tarafından yapılıyor. Kenevirin muadili olarak çiftçiler tarafından ekilebilecek ayçiçek, buğday ve mısır bitkilerinin o hasat döneminde bütün masraflar çıktıktan sonra net kazancı, kenevirin üzerinde olursa aradaki fark çiftçiye ödeniyor. Uğur Balkuv, bu uygulamanın çiftçinin Kenevire olan ilgisini artırdığını ve talep patlamasına neden olduğunu söylüyor.
Yasal düzenlemelerle sektörün önü açılmalı
Çok yönlü bir bitki olan endüstriyel kenevirin ülkemiz ekonomisine kazandırılması için Uğur Balkuv’un çeşitli önerileri var. Özellikle kamu tarafında alınacak önlemler ve destekler, yasal düzenlemelerle sektörün önünün açılması gerekiyor. Büyük alanlara sahip önder çiftçilerin bu ürünü ekmesini özendirmek gerektiğini belirten Uğur Balkuv, küçük çiftçilerin kooperatifleşmek suretiyle ve yan yana tarla sahibi çiftçilerin beraber hareket ederek ekim yapmasını özendirecek teşviklerle bu ürünü hem ana ürün hem destek ürün olarak yaygınlaştırmayı teşvik etmek gerektiğini belirtiyor.
Üniversite-Sanayi iş birliği önemli
15 yıl içinde 5 milyon dekar alanda 100 milyar dolarlık bir hedefi iyi planlayıp bu hedefe ulaşmayı amaçlamak gerektiğini ifade eden Uğur Balkuv, ilgili yasalar ile yönetmeliği, kenevir tarımını büyütecek bir fırsat haline dönüştürmek gerektiğini belirtiyor.. Bu sebeple, sera üretim iznini belirli oranda açık alanda endüstriyel kenevir ekimini koşul haline getirmek ve endüstriyel kenevirde de belirli koşullarda açık alanda ilaç etkin maddesi üretim amaçlı kenevir yetiştiriciliğine izin vererek ekimi özendirmek gerektiğini savunuyor. Uğur Balkuv’un bu çerçevede bir teklifi de, üniversitelerin hem tohum ıslah çalışmalarında, hem mühendislik fakültelerinde, hem de enstitülerinde, endüstrilere buluş yapmak ve üniversite-sanayi iş birliği ile bilimsel çalışmalar yaparak onlarca sanayiyi desteklemeyi özendirmek.
İlgili bakanlıklara düşen görev
Endüstriyel kenevir tarımı ile işlenmesiyle ilgili devlet destekleri önemli. Bu noktada Uğur Balkuv, hem Tarım Bakanlığı hem de Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’na görev düştüğünü hatırlatıyor. İlgili koşulları sağlayan şirketlerde, ilgili ilin veya en yakın ilin Teknopark’ında öncelikli yer tahsisi veya kendi fabrikasında/serasında AR-GE merkezi kurma desteği sağlanması önerisinde bulunan Uğur Balkuv, “Yatırım yapılacak ilde veya ilçede OSB’de öncelikli yer tahsisi yapılmalıdır. %25 öz kaynak dışında, makine ekipman için uzun vadeli kredi imkanı sağlanmalıdır.” önerilerini gündeme getiriyor.
Medikal kenevir tarımı serbest olmalı
Sağlık Bakanlığı’nın, 1961 Birleşmiş Milletler anlaşması çerçevesinde %0.3 THC’nin altında medikal kenevirin devlet denetimi ile serbest bırakılmasını desteklemesi gerektiğini belirten Uğur Balkuv, “ABD ve Avrupa Birliği ülkesi gibi ilaç etken maddesi olarak CBD, THC ve diğer kanabioidlerin kontrollü bir şekilde üretilebilmesi ve AR-GE amaçlı yeni ilaç kombinasyonlarının geliştirilmesine yönelik yasal düzenlemeler yapılmalıdır. Sağlık Bakanlığı bu konuda yapıcı olmalı, Hazine ve Maliye Bakanlığı nezdinde devlet bankaları destekli, uygun şartlarda kredi verilmesi sağlanmalı, özellikle Ziraat Bankası ve Tarım Bakanlığı kenevir için özel bir daire kurmalıdır.” diyor.
Kenevir enstitülerinin sayısı artmalı
Ziraat Fakültesi olan üniversitelerde kenevir enstitülerinin sayısı ve kalitesinin artırılması gerektiğini ifade eden Uğur Balkuv, bu konuda YÖK’ün üstleneceği sorumluluklar bulunduğunu hatırlatıyor. Kenevir enstitülerinde, yetkin ve nitelikli öğretim üyesi sayısının artırılması, yeterli ödenek sağlanması, genç elemanların yetiştirileceği yüksek lisans ve doktora programlarının açılması gerektiği uyarısında bulunan Uğur Balkuv, sadece ziraat değil mühendislik birimlerinin bu çerçevede beraber çalışacağı bir yapı öneriyor.
Ekipmanların yerli üretimi teşvik edilmeli
Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı’nın, kenevir tarımında kullanılacak makine ekipmanlarının yerli üretimini teşvik etmesi gerektiğini belirten Uğur Balkuv, bu makineler mümkünse elektrikli olmasından yana. Endüstriyel kenevir ekim izni verilen il sayısının 34’e çıkarılması ve birbiriyle bağlantılı kümeler oluşturulmalsı önerisinde bulunan Uğur Balkuv, sözlerini şöyle tamamlıyor: “Ege, Manisa, Denizli, Aydın, Afyonkarahisar; Akdeniz, Mersin, Adana, Osmaniye, Kahramanmaraş; İç Anadolu, Karaman, Niğde, Nevşehir; Karadeniz, Giresun, Gümüşhane, Trabzon bölgelerinde kenevir yetiştiriciliği teşvik edilmelidir. Altı bölge oluşturumalı ve bu altı bölgeyi destekleyen kenevir enstitüleri kurulmalıdır. İzmir, Antalya, Maraş, Kastamonu gibi illerde birer tane daha kenevir enstitüsü kurulmalıdır.”
İlgili haber: KENEVİRO, kadim bitki keneviri tekrar Türk tarımının hizmetine sunuyor
“Endüstriyel Kenevir hasadına katıldım” videosunu aşağıdan izleyebilirsiniz.
Yeni videolardan haberdar olmak için buradan kanala abone olmayı unutmayın!
